Với những bệnh nhân phình động mạch não thì nút mạch là lựa chọn đầu tiên do tính an toàn và hiệu quả cao. Điều này đã được chứng minh bằng các nghiên cứu và được áp dụng ở các nước phát triển. Hiện nay với hỗ trợ của các dụng cụ can thiệp thông minh, máy chụp mạch hai bình diện với chế độ 3D dẫn đường khiến cho kỹ thuật nút mạch dễ dàng và ít tai biến hơn.
Mặc dù tỷ lệ tai biến nguy hiểm của nút mạch dưới 5% nhưng bác sĩ điện quang can thiệp luôn phải chuẩn bị sẵn tinh thần để ứng phó. Hai tai biến “đáng sợ” gồm chảy máu do rách túi phình và tắc động mạch do huyết khối di trú dưới đây tôi chứng kiến tại một bệnh viện ở Pháp trong thời gian không lâu 🙂

CASE 1

Bệnh nhân nữ 59 tuổi, chảy máu dưới nhện sau 12 tiếng

Hình 1. Chảy máu khoang dưới nhện ưu thế bán cầu phải, phù não xóa rãnh Sylvien phải, Fisher độ 3

Hình 2. Túi phình thùy múi vị trí chạc ba động mạch não giữa kích thước rất lớn

Hình 3. luồn vi ống thông thả nhiều coil vào túi phình sau khi đặt bóng hỗ trợ vào một nhánh M3 của động mạch não giữa. Khi gần kết thúc thủ thuật chụp kiểm tra thấy huyết khối tắc một nhánh động mạch não giữa do huyết khối di trú (mũi tên). Bệnh nhân nhanh chóng được bơm liên tục Actilyse qua micro catheter nhằm gây tiêu huyết khối…

Hình 4. Với liều dùng 0.9 mg/kg bơm bolus và chậm sau 15 phút chụp kiểm tra lại lòng mạch đã tái thông, túi phình cũng bị loại bỏ, thuốc chống đông được tiếp tục duy trì

CASE 2

Bệnh nhân nam, 65 tuổi, túi phình mạch não được phát hiện tình cờ chưa vỡ. Nút mạch nhằm đề phòng biến chứng vỡ.

Hình 5. Túi phình động mạch thông trước cổ hẹp, dễ dàng luồn được microcatheter vào, bóng hỗ trợ được đặt chờ

Hình 6. quá trình thả coil chụp kiểm tra thấy túi phình bị rách, chảy máu ra khoang dưới nhện (mũi tên). Bóng được bơm gây tắc mạch tạm thời, coil được tiếp tục thả vào túi phình, dừng truyền heparin…

Hình 7. chụp kiểm tra lại sau nút mạch không còn chảy máu. Phim chụp CT bằng máy chụp mạch cho thấy máu trong khoang dưới nhện. Bệnh nhân theo dõi tại viện 1 tuần ra viện không có dấu hiệu thần kinh

Kết luận: Tai biến trong can thiệp nút phình mạch não là rất thấp nhưng luôn phải chuẩn bị sẵn tinh thần và dụng cụ để xử lý khi cần thiết và không phải kết quả lúc nào cũng thành công như mong đợi!

Dr NGUYỄN NGỌC CƯƠNG

KHOA CĐHA BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y