Nhồi máu não luôn biểu hiện tổn thương không đối xứng hai bên bán cầu. Có một cơ quan có thể gặp nhồi máu đối xứng hai bên, đó là Đồi thị.
Nhồi máu đồi thị hai bên ít gặp nhưng một khi gặp sẽ gây khó khăn cho các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh vì đặc điểm tổn thương khác với logic bình thường của nhồi máu não.

Nhồi máu đồi thị hai bên có thể do nguồn gốc từ động mạch cũng có thể do tĩnh mạch. Để hiểu tại sao cần tìm hiểu về động và tĩnh mạch đồi thị.

1. Về động mạch

Bình thường, đồi thị được cấp máu bởi nhiều nhánh xiên của động mạch não sau hai bên như hình 1. Tuy nhiên thực tế có rất nhiều biến thể giải phẫu khác với hình ảnh trên. Một trong nhưng biến thể giải phẫu đó là thân chung động mạch xuất phát từ đỉnh thân nền hoặc động mạch não sau rồi cho nhánh đi vào đồi thị hai bên, động mạch này tên là Pecheron (bác sĩ thần kinh người Pháp Gerard Pecheron phát hiện ra động mạch này năm 1973), hình 2. Nếu tắc động mạch Pecheron sẽ gây nhồi máu cả hai đồi thị.

Hình 1. các nhánh xiên đi vào hai đồi thị từ động mạch não sau hai bên

Hình 2. Động mạch Pecheron tình cờ thấy trên phim chụp MRI (vòng tròn) là một thân chung từ động mạch não sau tách ra hai nhánh vào hai đồi thị

2. Về tĩnh mạch

Tĩnh mạch của hai đồi thị chia làm ba nhóm nhưng đều đổ về tĩnh mạch não lớn (tĩnh mạch Galen) và dẫn lưu về xoang thẳng. Nếu vì lý do tắc tĩnh mạch não lớn hay thường gặp hơn là tắc xoang thẳng sẽ gây nhồi máu tĩnh mạch biểu hiện tổn thương cả hai đồi thị.

Còn một trường hợp nữa như một ca lâm sàng chúng tôi giới thiệu dưới đây là bệnh lý dị dạng rò động mạch – tĩnh mạch màng cứng ở đầu xoang thẳng gây trào ngược dòng máu vào tĩnh mạch não lớn. Khi đó làm tăng áp lực tĩnh mạch đồi thị giống như một trường hợp huyết khối tĩnh mạch.

Hình 3. Tĩnh mạch của đồi thị (Radiology Assistant)

CA LÂM SÀNG CỦA CHÚNG TÔI  

Bệnh nhân nữ, 80 tuổi xuất hiện lú lẫn đột ngột. Trên phim chụp MRI có hình ảnh tổn thương cả hai đồi thị dạng chảy máu lẫn nhồi máu.

Hình 4. Xung FLAIR

 

Hình 5. Xung mạch TOF tái tạo MIP thấy hiện hình xoang dọc dưới chứng tỏ bất thường dòng chảy tĩnh

 

Hình 6. chụp động mạch đốt sống: hình ảnh dị dạng thông động mạch màng cứng vùng hội lưu các xoang, hẹp tĩnh mạch dẫn lưu về hội lưu, dòng chảy trào ngược vào tĩnh mạch Galen, tĩnh mạch sâu để về tĩnh mạch trung tâm. Nguyên nhân làm chảy máu vùng đồi thị

 

MỘT SỐ HÌNH ẢNH THAM KHẢO KHÁC

Hình 7. Nhồi máu xoang thẳng, tăng tỷ trọng tự nhiên trên CLVT (A) và hình ảnh chảy máu hai đồi thị kèm phù nề xung quanh (B)

Hình 8. Nhồi máu cấp hai đồi thị do tắc động mạch Percheron

Hình 9. Sơ đồ minh hoạ động mạch Percheron

TLTK

1. http://westjem.com/articles/bilateral-thalamic-infarction.html

2. Raúl López-Serna. J Med Case Reports. 2009; 3: 7392

DR NGUYỄN NGỌC CƯƠNG