Chúng tôi định tạm dừng viết về liệt thần kinh mặt nhưng hôm nay tình cờ gặp một bệnh nhân với diễn biến lâm sàng khác với logic thông thường và Chẩn đoán hình ảnh đã làm rất tốt nhiệm vụ của mình là chẩn đoán chính xác nguyên nhân của liệt dây VII. Ca lâm sàng này sẽ giúp các đồng nghiệp hình dung rõ hơn về vai trò của CT và MRI trong chẩn đoán tổn thương dây VII. Sau bài này chúng tôi sẽ tạm dừng topic về liệt thần kinh mặt 🙂

 

CA LÂM SÀNG

Bệnh nhân nữ, 35 tuổi, xuất hiện liệt mặt vào một buổi sáng ngủ dậy, sau một tuần bệnh nặng dần lên nhanh. Không kèm theo triệu chứng khác, không có tiền sử viêm tai giữa nên bệnh nhân được chỉ định chụp cộng hưởng từ để tìm nguyên nhân. Chúng tôi nhắc lại, luôn chụp MRI trên máy 1,5 testla trở lên, tìm bất thường trong não, tai trong và xương đá. Chuỗi xung FIESTA (hoặc CISS 3D) 0,4 mm khu trú vùng nền sọ rất nhạy để phát hiện những bất thường xương đá, tai trong giống như chuỗi xung FLAIR và T2* trong phát hiện chảy máu trong sọ vậy.

Hình 1. Trên xung CISS 3D lưu ý hai đám tổ chức nằm trong xương đá (mũi tên), nơi mà bình thường chỉ có màu đen do xương và khí. Hai đám tổ chức này nằm rời nhau, đám phía dưới (hình B) nằm thấp ngang mức với đoạn đá của động mạch cảnh trong (đầu mũi tên) và nằm cạnh các thông bào chũm. Hình ảnh này có thể gặp trong viêm tai giữa nhưng có đặc điểm loại trừ: không tăng tín hiệu như dịch và là một khối tròn với ranh giới rõ. Cần phải tiêm đối quang từ.

Hình 2. Sau khi tiêm đối quang từ, hai khối trên ngấm thuốc mạnh thể hiện khối tổ chức bất thường nằm trong xương đá. Với bệnh cảnh lâm sàng, đầu tiên phải nghĩ đến u dây VII. Tuy nhiên trên MRI không thể hiện rõ đường đi của dây VII để thấy được mối liên quan của khối u với dây VII. Mặt khác để có chiến lược mổ cần phải xem tương quan của khối với các cơ quan trong xương đá, những biến thể giải phẫu mạch cảnh có thể ảnh hưởng đến lựa chọn đường mổ. Bệnh nhân cần phải chụp CT.

Hình 3. A) khối u nằm ở gối thần kinh VII, có thể thấy dây VII (Đầu mũi tên) đi thẳng vào khối. B) khối thứ hai cũng nằm trong ống xương dây VII, bên cạnh các thông bào chũm. Có thể thấy biến thể giải phẫu động mạch cảnh trong (đầu mũi tên) hơi lồi vào hòm nhĩ.

Nhận xét: 

– Một trường hợp liệt dây VII do đa u thần kinh mặt nhưng xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh

– Điều trị phẫu thuật để ngăn ngừa tiến triển nặng nhưng tiên lượng sẽ không hồi phục liệt mặt

– Cộng hưởng từ cho xương đá có thể phát hiện được rất nhiều bệnh lý của tai trong, chính vì thế mà ngày càng được áp dụng nhiều. Nếu kết hợp nhuần nhuyễn giữa MRI và CT xương đá sẽ giúp chẩn đoán được nhiều bệnh mà các bác sĩ lâm sàng đang gặp khó khăn. Nhận xét này nhắn gửi đầu tiên đến các đồng nghiệp Tai Mũi Họng 🙂

DR NGUYỄN NGỌC CƯƠNG